ARAÇ KONFOR SİSTEMLERİ HAKKINDA BİLGİLENDİRME

[Güven Ş.]

MERKEZİ KİLİT SİSTEMLERİ

Sürücü tarafından aracın kapısı kilitlendiğinde veya açıldığında, diğer kapıların da aynı anda kilitlenmesi veya açılması gereklidir. Merkezi kilit sistemi sürücü kapısı ile birlikte diğer kapılarında aynı zamanda kumanda edilmesini sağlar.

Birinci nesil merkezi kilit sistemleri, bir anahtar ve kilit fişeğiyle çalışırdı. Günümüzde kullanılan sistemlerin çalışması ise bir uzaktan kumandaya bağlıdır.

Görevleri

Merkezi kilit sisteminin görevleri şunlardır:

• Tek bir anahtar ile bütün kapıların açılmasını veya kilitlenmesini sağlamak,
• Alarm sistemi ile birlikte hırsızlığa karşı taşıtın güvenliğini sağlamaktır.

Çeşitleri

Taşıtlarda kullanılan merkezi kilit sistemi yapı olarak ikiye ayrılır. Bunlar:

• Tek kilitlemeli merkezi kilit motoru

Kilit motoruna bağlı bir sürgü, kilidin kilit yuvasına geçer. Bu sürgü kilit motoru mekanizmasındaki doğru akım motoruna bağlıdır. Kilit motoru çalıştırıldığında, sürgü ve dolayısıyla kilit kolu hareket eder. Bu işlem aracın gerekli yerlerinin kilitlenmesini veya açılmasını sağlar. Tek kilitlemeli merkezi kilit sisteminde, elektronik bir modüle gereksinim yoktur. Bu tür kilitleme sisteminde, iki dört veya beş adet birbirine bağlı kilit motoru, araç türüne bağlı olarak sistemi kilitler veya kilidi açar. Ön kapı, anahtar kilit içerisinde çevrilerek mekanik olarak kilitlenir veya kilid açılır. Kilit motoru kendisine mekanik olarak bağlı olan sürgü mekanizmasının konumunu da kilit konumu ile birlikte değiştirir.

• Çift kilitlemeli merkezi kilit motoru

Bu mekanizmada sürgü iki parçadan oluşur. Birinci parça sadece kapı dış kolunun kumandasında, ikinci parça ise kapı iç kolu içindir ve her iki parça farklı doğru akım motorları ile kontrol edilir. Bunu sebebi ise kapının içten yada dıştan (yetki dışı) açılmasını önlemektir. Çift kilitlemeli merkezi kilit sistemi, elektronik kontrol üniteli sistem tarafından yönetilmekte olup anahtar kilit mekanizmasını açacak şekilde çevrilmesinden üç saniye içinde kilitleme işlemi gerçekleştirilir. Kısa bir süre sonra, merkezi kilit modülü kilit motoruna ek olarak takılmış bulunan motorları devreye sokar ve iç kapı kollarını kapı açma sisteminden ayırır. Sadece bagaj kapağı anahtarla, sistem devrede olsa dahi bağımsız olarak açılabilir.

Çalışması

Sistem, kapı kilitlerine kumanda eden dört adet dişli motordan (57, 68, 87 ve 96) meydana gelir ve sürücü koltuğunun altındaki röle braketi üzerinde yer alan bir elektronik kontrol ünitesi (63) tarafından çalıştırılır. Ön kapı kilitleri kullanılarak kapılar kilitlendiğinde elektronik kontrol ünitesi tüm kapıları aynı anda kilitler. Kapı kilitleri açıldığında bu işlemin tersi gerçekleşir. Emniyet sebebiyle, arka kapı kilitleri sisteme kumanda etmez. Sigorta ve röle ünitesindeki (53) özel sigorta (10) üzerinden, devreye 12 V’luk elektrik gelir. Kapılara, klasik olarak anahtar ile kumanda edilmesinin yanı sıra, isteğe bağlı olarak alıcı (61) üzerinden etkili olan bir uzaktan kumanda (alarm sistemindeki gibi) ile de kumanda dilmesi mümkündür. Elektronik kontrol ünitesi (63), her kilitleme veya açma işleminin sonunda anahtarların konumunu “tespit eden” elektronik bir güvenlik devresine sahiptir. Eğer tespit edilen konum yapılan işleme karşı gelmiyorsa, işlem “iptal” edilir. Eğer tespit edilen konum yapılan işleme karşı geliyorsa bir değişiklik yapılmaz. “İptal” fonksiyonu, bir kilitleme veya açma işleminden sonra görülür. Eğer motorlar bir kilitleme komutu alır ve işlem uygun şekilde gerçekleştirilmez ise veya kapılardan biri açık kalmış ise (eğer bu durum tespit edilmiş ise ve sadece kilidin kapatılması esnasında) devre tersine çalışarak kilitleri yeniden ayarlar. Kilitleme veya açma komutu verildikten 20-40 saniye sonra, rölelerin kilitli kalması durumunda dişli motorların elektrik beslemesini de keser. Ayrıca entegre devre art arda birden fazla kilitleme / açma işlemi tespit eder ise (15 saniye içinde en az 3 kez), sistem devreye girerek kilitleme / açma işlemlerine müdahale eder ve sistem 2 dakika süre ile kilitler açık konumda kalır.

Parçaları

Günümüzde taşıtlarda kullanılan merkezi kilit sistemi; anahtar veya kartlı tip bir verici, kızılötesi veya radyofrekanslı bir alıcı, araç içi merkezi kontrol ünitesine entegre edilmiş merkezi kilit modülü ve kapıların, bagaj kapağının ve yakıt deposu kapağının mekanizmalarını harekete geçiren aktüatörler (kilit motorları) gibi parçalardan oluşmaktadır.

Anahtar veya Vericiler

Genel olarak, bir merkezi kilit sisteminin tanımlanması kullanılan uzaktan kumanda kızılötesi kumandalı, radyo frekanslı kumandalı ve bazı yeni model araçlarda radyo frekanslı kartlı kumandalı tipleri mevcuttur.

Alıcı veya Kod Çözücüler

Eski sistemlerde alıcı ile kod çözücü birbirlerinden ayrı elemanlardı. Alıcı, bilgiyi kod çözücüye kablo ile aktarıyordu. Yeni sistemlerde, dekoder fonksiyonu araç içi merkezi kilit modülü bünyesinde bulunmaktadır. Alıcı anten ise merkezi kontrol ünitesinin bünyesinde de olabilmektedir.

Merkezi Kilit Modülü

Merkezi kilit modülü, sistemin çalışmasını ve kontrolünü sağlayan bir elektronik kontrol ünitesidir. Burada kızılötesi alıcı, uzaktan kumanda da aldığı veriyi merkezi kilit modülüne iletir. Merkezi kilit modülü de kapı kilit motorlarına sinyal göndererek sistemdeki kapı kilitlerinin açılmasını veya kapanmasını sağlar. Aynı zamanda arıza teşhisinde merkezi kilit modülü, araç elektronik kontrol ünitesi ile bağlantılı olduğu için diagnostik teşhise katkı sağlar.

Kapı Kilit Motorları

Eski açılır mekanizmaların yönetim sistemlerinde, kilit motorları kilitten ayrı bir elemandı. Yeni sistemlerde kilit motorları, kilide entegre edilmiş bir elektrik motoru hâline gelmiştir. Elektrikli motorun arızalanması hâlinde, kilidin tümden değiştirilmesi gerekir.

• Kızılötesi uzaktan kumandalı bir sistemin çalışma şekli

Açılır mekanizmaları kilitlemek veya kilitlerini açmak için anahtardaki kızılötesi vericisinin aracın alıcısına doğru yönlendirilmesi gerekir.

• Sabit kodlu kızılötesi uzaktan kumanda

Kod çözücüdekinden farklı bir uzaktan kumanda kodu açılır mekanizmaların kilitlenmesini veya kilitlerinin açılmasını sağlamaz.

• Değişken kodlu kızılötesi uzaktan kumanda

Değişken kodun olumsuz yönü harici frekans karışmalarına karşı daha hassas olmasıdır. Alınan kodun kod çözücüdeki koda uyumlu olmadığında uzaktan kumandanın senkronizasyonu bozulmuş demektir. Uzaktan kumandayı çalışır duruma getirmek için tekrar senkronize edilmesi gerekir.

• Radyo frekanslı uzaktan kumandalı bir sistemin çalışma şekli

Kızılötesi uzaktan kumandalı anahtarın aksine, radyo frekanslı anahtarın bir verici diyotu yoktur. Radyo frekanslı uzaktan kumandalı anahtarla, vericiyi alıcıya doğru yöneltmeden açılır mekanizmaların kilitlerinin daha uzun bir mesafeden açılması mümkündür.

• Kartlı bir sistemin çalışma şekli

Bazı araçlarda, radyo frekanslı uzaktan kumanda bir kart içerisine entegre edilmiştir. Kartın açılır mekanizmaların uzaktan açılmasını ve kilitlenmesini yönetmenin yanı sıra birkaç işlevi daha vardır. Açılır mekanizmaların kilitlenmesi, kilitlerin açılmasına benzer şekilde çalışır ve aynı şekilde kartın butonuna basılmasını gerektirir.

• Tam otomatik açma kilitlemeli kart ve kaptörler

Eller serbest modunda araca giriş sisteminde, bir optik kaptör kilit açma talebini algılar. Bagaj kapağı kolunda kaptör yoktur, onun yerine bir açma kontaktörü bulunmaktadır. Aracın 72 saatten daha uzun bir süre hareketsiz kalması hâlinde, kaptörler bekleme moduna geçer. O zaman, sistemi uyandırmak için kapı kolunu çekerek bir kontaktörün harekete geçirilmesi gerekir.

• Tam otomatik açma kilitlemeli kartlar - antenler

Kilit açma modunda araca giriş sisteminde olduğu gibi otomatik kilit açma sistemi de optik kaptörleri kullanır. Fark, kartın sorgulanması aşamasıyla antenlerin yerlerindedir. Otomatik açma kilitlemeli kartlı sistemde kart, antenler aracılığıyla kontrol edilir. Bazı modellerde, tüm açılır mekanizmaları içerden kilitleme ve kilitlerini açma olanağı veren bir devre kesici buton bulunur.

Ekipmana ve aracın modeline göre, bir ikaz ışığı açılır mekanizmaların kilitlenme durumunu bildirir. Açılır mekanizmaların kilitlenmesi, bir uzaktan kumanda aracılığıyla gerçekleştirilmiş olması halinde bu buton kullanım dışı kalır.

• Çocuk emniyeti

Çocuk emniyeti adı verilen bir fonksiyon, arka iç kapı kolları kullanılarak arka kapıların açılmasını engeller. Arka kapı kilitlerinin yakınındaki bir kol bu fonksiyonun aktif hale geçirilmesini sağlar. Bazı modellerde, sürücü tarafı cam krikosu kumandalarıyla birlikte yerleştirilmiş bir buton, bu kolun yerini alır. Buton aynı zamanda arka cam krikolarının çalıştırılmasını da engeller.

Arızaları

• Sürücü kapısı veya ön yolcu kapısı kilitlenemiyor veya takılı kalıyor.
• Bağlantılarda kopukluk, gevşeklik veya hatalı bağlantı olabilir.
• Sürücü veya diğer kapı kilit motorları arızalı olabilir.
• Merkezi kilit modülü arızalı olabilir.
• Kapı kilit mekanizması arızalı olabilir.
• Arka kapılar kilitlenemiyor veya takılı kalıyor.
• Bağlantılarda kopukluk, gevşeklik veya hatalı bağlantı olabilir.
• Kapı kilit mekanizması arızalı olabilir
• Merkezi kilit modülü arızalı olabilir.
• Kapı kilit motoru arızalı olabilir.

Kontrolleri

Elektrik beslemesi kontrolü ve arıza teşhis aletinin yardımıyla uygunluk testi yapılır. Elektrik arızası hâlinde, bazı araçlarda acil durum mekanizmaları mevcuttur. Yakıt deposu kapağı, bagajdaki bir acil durum kolu çekilerek açılabilir. Bazı araçların kapıları kilidin yakınındaki bir vida çevrilerek kilitlenebilir. Bu durumda kapı sadece aracın içinden açılabilir.

Merkezi Kilit Motorları

Görevi

Merkezi kilit motorları, merkezi kilitleme sisteminin en önemli elemanlarıdır. Yapısı her iki kapıda ve bagaj kapısında aynıdır. Kilitleme ve açma işlemi sürücü veya yolcu kapısının elle kilitlenmesi ile başlar. Tüm kumanda motorlarına giden güç kaynagı devresi itme / çekme rotundaki sürme anahtar ve beyaz ve sarı kablo devresinden oluşur. Merkezi kilit motorları, anahtarın kilit göbeğinde çevrilmesi ile veya merkezi kilit modülünden gelen akım ile çalışarak kapıların kilitlenmesini veya kilitli kapıların tekrar açılmasını sağlar.

Çalışması

Anahtar kullanılarak çekme rotu, sürücü veya yolcu kapılarındaki kilidin çalışması suretiyle mekanik olarak hareket ettirilir. Bu, sürgü anahtarını kablonun terminali ile temasa geçirir. Bundan sonra akım terminalden sürgü temas ucu vasıtasıyla temas levhası üzerindeki segmana akabilir. Akım sürgü anahtarı temas ucundan geçerek dişli kutusunu işleten motora ulaşır. İtme / çekme rotu dişli mekanizması ile yukarı doğru hareket ettirilir. Tüm kapıların ve arka kapının kilidi açılır.

Arızaları

Genel olarak merkezi kilit sistemi arızalandığında aşağıdaki parçaların kontrol edilmesi gerekir.

Uzaktan kumandalı verici çalışmıyorsa;

• Kapı kilidi mekanik bağlantılarında problem olabilir.
• Düşük akü voltajı nedeniyle sistem çalışmayabilir.
• Sigorta atmış olabilir.
• Merkezi kilit devresinde kopukluk olabilir.
• Uzaktan kumanda vericisi arızalanmış olabilir.
• Merkezi kilit sistemindeki tüm kapılar çalışmıyorsa;
• Kapı kilit modülü arızalı olabilir.
• Uzaktan kumandalı verici çalışmıyordur.
• Kablolama hattında problem olabilir.
• Akü gerilimi çok düşük olabilir.

Kontrolleri

Merkezi kilit sisteminin kontrol ve testleri diagnostik cihaz ile yapılabilir. Bunun dışında avometre ile de merkezi kilit motorlarının ve diğer parçalarının kontrolünü yapabiliriz.

Avometre ile merkezi kilit sistemi elemanlarının kontrol edilmesi

• Akü voltajının kontrol edilmesi (12,7 V civarında),
• Kapılar kilitli iken veya açık iken akü gerilimini ölçülmesi,
• Sigortaları kontrol ederek devrede kopukluk olup olmadığının araştırılması,
• Merkezi kilit sistemi rolesinin kontrol edilmesi,
• Merkezi kilit sistemi kızılötesi vericili anahtarın kontrol edilmesi,
• Merkezi kilit sistemi kumanda düğmelerinin ayrı ayrı kontrol edilmesi,

OTOMATİK KAPI CAMLARI KUMANDA SİSTEMLERİ

Otomatik cam sistemleri, kapı camlarının bir düğmeye basılarak elektrikli motor yardımıyla hareket ettirilmesi esasına göre çalışır.

Görevi

Otomatik cam sistemleri, elektrik motorlarını kullanarak kapı camlarını aşağı indirir ya da yukarı kaldırır. Sürücünün önünde ana kumanda ve kontrol düğmesi ve ek olarak diğer camlarda kumanda düğmeleri bulunur.

Bazı sistemlerde ana düğme diğer bağımsız düğmelerden ayrı kontrol edilir. Otomatik camlar sadece kontak anahtarı açıldığında çalışacak şekilde dizayn edilmiştir. Otomatik camların bu güvenlik özelliği asla bozulmaz. Taşıtlarda kullanılan tipik bir otomatik cam devresi pencerenin kontrolü şasilenmemiş motora doğru olan akım kutuplarının kontrolüyle olur. Bazı üreticiler kontak kapandıktan sonra kısa bir zamanda olsa otomatik camları kullanabilmeyi sağlayan yardımcı güç kullanırlar. Bu özellik motor durduktan 10 saniye içinde camları kapamayı sağlar.

Parçaları

Otomotiv cam sistemini elektrik ve mekanik parçalardan oluşmaktadır. Buna göre basit bir otomatik cam sistemi aşağıdaki parçalardan oluşmaktadır.

• Kontak Anahtarı: Aracın diğer elektrik sistemlerini kumanda ettiği gibi, otomatik cam sisteminin çalışmasında da devreyi açıp kapatan ana anahtardır.
• Cam motorları: Otomatik cam sisteminin en önemli parçasıdır. Bu parça camların yukarı aşağı hareket etmesini sağlar. Bir sonraki konu başlığında detaylı olarak işlenecektir.
• Ana kumanda düğmesi: Sürücü kapısının bulunduğu tarafta bulunan ana kumanda düğmesi bütün kapıların otomatik camlarını kumanda eder. Bu konuda bir sonraki konu başlığında detaylı olarak işlenecektir.
• Kapı kumanda düğmeleri: Kapı yanlarında bulunan kumanda düğmeleri ait olduğu camın yolcular tarafından kumanda edilmesini sağlar. Bu konuda bir sonraki konu başlığında detaylı olarak işlenecektir.
• Role ve sigortalar: Role ve sigortalar otomatik cam sisteminden geçen akımın kontrolünü ve devre elemanlarının kısa devre ve yüksek akım şiddetinden korunmasını sağlar.
• Cam mekanizması: Mekanik olarak çalışan bu mekanizma ile cam motorlarının üretmiş olduğu dairesel hareket, kapı camlarının yukarı aşağı doğrusal hareketinin sağlanmasında kullanılır.

Cam Motorları

Otomatik kapı camlarının kaldırılması ve indirilmesi için gerekli hareketi oluşturan elektrik motorlarıdır. Kumanda düğmeleriyle yönlendirdiğimiz akım yardımıyla, motorlar çift taraflı hareket edebilir. Bu çift taraflı hareket ile kapı camlarının açılıp kapanması sağlanır. Birçok otomatik kapı camları kumanda sisteminde sürekli-manyetik elektrik motorları kullanılır. Kumanda düğmelerinin iki farklı konumu ile motorun ileri geri yönde hareketi sağlanır. Bunu sağlamak için cam motorlarına giden elektrik akımının kutuplarının yönü değiştirilir.

Otomatik kapı camlarını çalıştıran cam motorları, kapı döşemesinin altında ve kapı gövdesinde bir yere monte edilmiştir. Bulundukları yerden cam kaldırma mekanizmasına kumanda ederler. Böylece mekanizmaya bağlı olan camlar hareket eder.

Kumanda Düğmeleri

Otomatik kapı camları, kumanda düğmelerinin çalıştırılması ile hareket ettirilir. Cam, düğmenin konumuna göre açılır veya kapanır. Kumanda düğmeleri araç marka veya modeline göre değişik yapılarda olabilmektedir.

Butona basıldığında cam motoruna, bekleme konumunda kilitleyen akımdan farklı bir potansiyel akım iletilir. Cam motorunun dönüş yönü ve camın hareketi butona basılma şekline bağlıdır. Bu hareket farklılığına “motor kutuplarının değiştirilmesi" adı verilmektedir.

Kumanda düğmesi (5 bağlantılı)

Altı uçlu kumanda düğmesi ise aynen 5 uçlu kumanda düğmesi gibi kullanılmaktadır. Altıncı bağlantı, yolcu tarafı cam krikosuna, sürücü tarafındaki butondan kumanda etme olanağı vermektedir.

Altı bağlantılı kumanda düğmesinin bağlantıları ise 1. Işık, 2. Motor için çıkış, 3. Pozitif besleme, 4. Şasi, 5. Motor için çıkış ve 6. Pozitif besleme şeklindedir. Yolcu tarafındaki cam krikosuna kumanda edebilmek için iki devre arasında bir bağlantının bulunması gereklidir. 6 uçlu butonlar arasına bağlanmış iki kablo bu bağlantıyı sağlar. Yolcu tarafındaki motorun dönüş yönü ve camın hareketi butona basılma şekline bağlıdır.

Yapıları

Bazı araçlarda tek dokunuşlu elektrikli cam krikoları bulunur. Tek dokunuşlu elektrikli cam krikosu, butona basmayı sürdürmeden bir camın tamamen açılmasını veya kapanmasını sağlar. Cam, tek dokunuşlu modda hareket etmeyi sürdürürken sürücü butona dokunursa cam hareketsiz kalır.

Tek dokunuşlu cam krikosunda sıkışma önleyici adı verilen bir çocuk emniyeti vardır. Bir engel algılandığında sıkışma önleyici, camı otomatik olarak durdurur ve hafifçe indirir. Kumanda modülü bir engelin varlığını, motorun kutupları arasındaki akım şiddetinin artışını ölçümleyerek saptar. Son model araçlarda, otomatik kapanma fonksiyonu, açılır mekanizmaların kilitlenmesi sırasında açık kalan camları kapama olanağı sağlar. Çocukların emniyeti için sürücü, elektrikli arka cam krikolarının kumandalarını devreden çıkarabilir. Sürücü, elektrikli arka cam krikoları butonlarının çalışmasını engelleyen bir devre dışı bırakma butonuna basar. Bununla birlikte elektrikli arka cam krikolarına sürücünün butonundan kumanda edilebilir.

Çalışması

Araca, elektrik kumandalı ön camlar standart olarak, elektrik kumandalı arka camlar ise isteğe bağlı olarak monte edilmektedir. Kontak açık iken (MAR konumu), eğer sürücü tarafındaki elektrik kumandalı ön cam kumanda düğmeleri (58) çalıştırılırsa (56) motoruna kumanda eder ve cam açılır veya kapatılır. Ön yolcu tarafındaki cama ise iki kumanda düğmesi ile kumanda edilir. Bunlardan biri sürücü kapısı üzerinde (58), diğeri ise yolcu tarafındadır (69). Bu düğmelerin her ikisi de (67) motoruna kumanda eder. Tüm devrenin 12 V’luk elektrik beslemesi, sigorta ve röle ünitesi (53) içinde yer alan özel bir sigorta (2) vasıtası ile korunmaktadır; röle (79) ise sürücü koltuğunun altında yer alan braket üzerindedir. Arka camlara da kontak anahtarı açık iken kumanda edilebilir. Arka kapılarda da, bu kapı camına kumanda eden bir buton sol arka kapı camı motoru (86) için (89) butonu, sağ arka kapı camı motoru (95) için (97) butonu mevcuttur. Orta konsol üzerinde, ön taraftan her iki arka kapı camına kumanda edilmesini sağlayan kumanda paneli (77) mevcuttur. Ayrıca, (93) butonu arka camlara kumanda edilebilmesini önlemek (örneğin araçta çocuk var ise vb durumlarda) için kullanılabilir. Tüm devrelerin 12 V’lik elektrik beslemesi, sigorta ve röle ünitesi (53) içinde yer alan özel bir sigorta vasıtası ile korunmaktadır; röle (80) ise sürücü koltuğunun altında yer alan braket üzerindedir.

Arızaları ve Kontrolleri

Otomatik kapı cam sistemlerinde görülen arızalar genellikle elektrik arızalarıdır. Bunlar sigorta atmaları, role arızası, otomatik cam motorlarının arızası ve kumanda düğmelerinin arızası olarak sıralanabilir. Bunun dışında, otomatik kapı camlarının mekanizmalarında da arızalar görülebilir. Elektrik arızalarının hangi eleman veya parçadan olduğunun tespit edilmesi için diagnostik arıza teşhisi yapmak yeterlidir. Bununla birlikte avometre ile ilgili parçalar (elektrik motorları ve kumanda düğmeleri) yerlerinden sökülerek kontrolleri yapılabilir. Aşağıdaki arıza listesinden hangi parçanın arızalı olabileceği bulunabilir.

• Otomatik cam sistemi hiç çalışmıyor.
• Sigorta atmış olabilir.
• Kapı kilit kontrol rolesi arızalı olabilir.
• Şasi veya güç kablosunda kopukluk olabilir.
• Tek dokunuş ile otomatik cam çalışmıyor.
• Otomotik cam ana kumanda düğmesini (sürücü) arızalıdır.
• Sadece tek bir kapının otomatik camı çalışmıyor.
• Otomatik cam kumanda düğmesi arızalıdır.
• Otomatik cam motoru arızalıdır.

ELEKTRİKLİ AYNALAR

Taşıtlarda kullanılan konfor sistemlerinden birisi de elektrikli aynalardır. Elektrikli yan aynalar, sürücü için en iyi görüşü sağlayacak şekilde doğru açıya uzaktan ayarlanabilmektedir. Ayrıca, yağışlı veya soğuk havalarda kendi kendini hızlıca temizleme özelliğine sahiptir. Elektro-kromik karartma sayesinde diğer araçların farlarından kaynaklanan parlama azaltılmaktadır. Araç park hâlindeyken aynaların zarar görmemesi için katlanabilme özelliği bulunmaktadır.

Çalışması

Sürücü kapı konsolu üzerinde otomatik cam kumanda düğmelerinin hemen yanında bulunan elektrikli ayna kumanda düğmesi ile aynaların pozisyonunu en iyi şekilde görüş açısına sahip olabilmesi için ayarlayabilmektedir. Kumanda düğmesinin dört farklı yöndeki kontrolü ile elektrikli aynaların içerisinde bulunan iki küçük motor aynaların yatay ve dikey olarak açısını değiştirmektedir.

Kontak anahtarının geçen akım kumanda düğmesinin çalıştırılması ile ayna motorlarına ulaşmaktadır. Burada kumanda düğmesinin üstünden bulunan sol veya sağ taraftaki aynaların ayrı ayrı kumanda edilmesini sağlayan ayna seçim düğmesi bulunmaktadır. Bu seçim yapıldıktan sonra kumanda düğmesi ile ayar yapılmaktadır. Örneğin; sol taraftaki ayna seçimi yapıldıktan sonra kumanda düğmesi yukarı doğru hareket ettirildiğinde 2 ve 5 numaralı bağlantı noktalarından geçen akım sol aynada bulunan motorların 2 numaralı bağlantısına akımın gitmesini sağlar. Elektrik motorunun çalışması ile ayna pozisyonu dikey olarak yukarı ve aşağı yönde açılandıracak şekilde uygun konumu sağlar. Benzer durum yatay hareket içinde geçerlidir.

Çeşitleri

Elektrikli aynaların günümüzde sağlamış olduğu fonksiyona göre çeşitleri bulunmaktadır. Bunlar şunlardır:

• Pozisyonu ayarlanabilir ve katlanabilir aynalar
• Kumanda şalterli kontrol
• Elektronik kontrol ünitesi ile kontrol
• Kendini temizleyebilen aynalar
• Elektro-kromik aynalar
• Isıtıcı rezistanslı aynalar
• Parçaları

Elektrikli aynaların parçaları ise şunlardır:

• Kontak anahtarı
• Sigorta ve roleler
• Kumanda düğmesi
• Elektrik motorları
• Isıtıcı rezistans

Elektrikli aynaların en önemli parçaları kumanda düğmesi ve elektrik motorlarıdır. Kumanda düğmesi, sürücü kapısındaki açma kolunun hemen yanında bulunur. Seçme şalterleri ile sürücü, konumunu ayarlamak istediği aynayı seçer. "L" konumunda her iki aynaya da aynı anda kumanda edilir, "R" konumunda sadece ön yolcu tarafındaki aynaya kumanda edilir. Konum şalteri ile sürücü aynayı istediği şekilde konumlandırır. Şalter basılı tutulduğu sürece konumlandırma motoru çalışır.

Elektrikli aynaların diğer önemli parçası ise elektrik motorlarıdır. Elektrik motorları ayna muhafazası içerisinde bulunmaktadır. Genellikle iki adet küçük elektrik motorları aynanın açısının değişmesini sağlamaktadır.

Elektrikli ayna sisteminin kumanda düğmesi ve elektrik motorları dışında diğer parçaları ise ısıtıcı rezistans, ayna ve muhafazası ve diğer bağlantı elemanlarıdır.

Arızaları

Elektrikli ayna sisteminde görülen arıza ve kontrolleri şunlardır:

• Elektrikli ayna sistemi çalışmıyor:
• Sigortalar atmış olabilir. Sigortaların kontrolü yapılır.
• Elektrikli ayna kumanda düğmesi arızalı olabilir. Kumanda düğmesinin elektrik kontrolleri yapılır.
• Elektrikli ayna motoru arızalı olabilir. Elektrikli motorun kontrolleri yapılır.
• Şasi ve güç kablosunun bağlantıları kontrol edilir.

ISITMALI CAMLAR

Görevleri

Araçlarda kullanılan bir diğer konfor sistemlerinden birisi de ısıtmalı camlardır. Önceki yıllarda sadece arka camlarda kullanılan ısıtmalı camlar, günümüzde teknolojinin gelişmesi ile birlikte ön ve yan camlarda da kullanılmaktadır. Isıtmalı camların görevi özellikle kışın soğuk havalarda camlarda oluşan buzlanma ve buğulanmanın hızlı bir şekilde giderilmesi içindir. Bugün araçlarda ön camlarda gizli rezistanslı (ısıtmalı) camlar kullanılmaktadır.

Yapıları

Günümüz araçlarında yüksek teknoloji sayesinde ön camlarda gizli rezistanslı camlar kullanılmaktadır. Bununla birlikte diğer lamine camlara da gizli rezistanslı cam teknolojisi uygulanabilmektedir. Araçta kullanılan akü ve cam yüzeyine göre sistemin ısı performansı değişmektedir. Buğu ve buz çözme işlemleri için kullanılan bir sistemdir. Buz tutmuş bir camın kısa sürede buzunun çözülmesi göz önüne alınırsa; camın kazınmasından kaynaklanan çizilmelere; zaman kaybına yol açmadan sistemin faydalı olacağı kesindir. Bunun yanı sıra görünmez tel teknolojisi ile araçlarda kullanılan özel radyo antenlerinde de kullanmak mümkündür.

Çalışması

Isıtmalı camların yapıları ve çalışması oldukça basittir. Kontak anahtarından ve kumanda butonundan geçen elektrik akımı ön veya arka camlarda bulunan rezistans ızgaralara veya tellere ulaşmaktadır. Buradan geçen akımın oluşturduğu direnç etkisi ile rezistans iletkenler ısınmakta ve camlarda oluşan buzlanma, buğulanma gibi sürüş konforunu olumsuz yönde etkileyen faktörleri hızlı ve kolay bir şekilde ortadan kaldırmaktadır. Sistemde geçen akımın kontrolünü ve korunmasını sağlayan role ve sigortalar da bulunmaktadır.

Arızaları ve Kontrolleri

Isıtıcı cam rezistans devresinde aşağıdaki arızalar görülebilir. Bunlar:

• Isıtıcı cam rezistans teller; yüksek elektrik direncine maruz kaldığı için zaman içerisinde kopmalar meydana gelebilir.
• Isıtıcı cam rezistans devresi sigorta ve rolesi arızalanabilir.
• Isıtıcı cam rezistans devresi kumanda anahtarı arızalanabilir.
• Isıtıcı cam rezistans devresi bağlantı noktalarında ve kablolarda kopmalar olabilir.

Isıtıcı Cam Rezistans Tellerinin Kontrolü

Arka cam üzerinde yatay ızgara rezistans telleri ve bunları taşıyan her iki yanda dikey taşıyıcı teller bulunmaktadır. Bu tellerin bağlantısı paralel bir elektrik devresidir. Isıtıcı rezistans telleri, gümüş seramik malzemeden yapılmaktadır. Bu gümüş seramik teller, cam içerisinde yüksek elektrik direnci meydana getirir. Aşırı yüksek direnç; ızgara tellerin yanarak kopmasına neden olabilir. Isıtıcı rezistans tellerin çalışıp çalışmadığını anlamak için aşağıdaki kontrol yapılabilir.

• Kontak anahtarı ve kumanda düğmesi açık konuma getirilir.
• Gösterge ışığından sistemin çalıştığı gözlenmelidir.
• DC voltmetre veya avometre kullanılarak (A) ve (B) noktaları arasındaki gerilim miktarı ölçülür. Bu gerilim 10 – 14 V arasında olmalıdır
• Düşük voltaj göstermesi şasi veya besleme kablosunda kötü bağlantı olduğunu gösterir.
• Voltmetrenin negatif (-) ucu ile şasi noktasına iyi bir temas sağlayınız. Voltaj bu durumda değişmemelidir.
• Voltmetrenin negatif (-) kablosunu (B) noktasına bağlayın ve pozitif (+) kabloyu ısıtıcı cam rezistansın orta noktasındaki ızgara tellerine temas ettiriniz.

Bu durumda:

• Yaklaşık 6 Volt gösteriyorsa ısıtıcı teller sağlamdır.
• 0 Volt gösteriyorsa ısıtıcı telin A ve C noktası arasında kopukluk vardır.
• 10 – 14 volt gösteriyorsa B ve C noktaları arasında bir kopukluk vardır.

Isıtıcı Cam Kumanda Anahtarının Kontrolü

Arka cam ısıtıcı rezistans devresi kumanda anahtarının çalışıp çalışmadığını kontrol edilir. Bunun için kumanda anahtarının bulunduğu döşeme sökülerek kumanda anahtarı bulunduğu yerden sökülür. Avometre ile kumanda anahtarının çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.

Arka Cam Rezistans Devresi

SUNROOF VE MEKANİZMASI

Özellikle şehirlerarası veya uzun yolculuklarda; sürüş ve seyahat konforu sağlamakla birlikte sürücünün dikkatini kaybetmemesi için araç içi havalandırmanın ideal olması gerekmektedir. Araçta havalandırmanın yapılabilmesi için iki yol vardır. Birincisi, yan camları açmaktır. Camların açılması ile araç içerisine hava girişi sağlanmaktadır. Ancak, bu durum yüksek ses girişine de sebep olur. Aynı zamanda, aracın aerodinamik yapısını da etkileyeceği için rüzgâr sesi girişine ve yakıt sarfiyatının artmasına neden olacaktır. İkinci seçenek ise klimadır. Kapalı bir araçta 45 dakika yolculuk sonrası, klima ile havalandırmaya rağmen, kirli hava sağlıklı bir şekilde dışarıya atılamadığı için araç içerisindeki oksijen miktarı düşmekte ve karbondioksit miktarı artmaktadır. Bu gibi durumlarda reflekslerde azalma, yorgunluk, konsantrasyon eksikliği ve uyku basması gibi sağlık sorunları ortaya çıkmaktadır. Tüm bu sorunlardan kurtulmanın en ideal yolu sunroof kullanmaktır.

Sunroof, genellikle otomobillerin tavanlarından bulunan açılır kapanır tavan sistemidir. Sabit veya hareketli olabilmektedir. Genellikle güneş ışığının doğrudan gelmesini engellemek için opak veya yarı geçirgen malzemeden imal edilmektedir.

Sunroof kullanımının sağladığı faydalar ise şunlardır:

• Kirli hava rahatlıkla dışarı atılırken temiz hava içeri alınır.
• Daha az maliyetle üstü açık otomobil konforu sağlar.
• Klimaya iyi bir alternatif oluşturur.
• Araç içerisinde aydınlık bir atmosfer ve panoramik bakış sağlar.
• Yan camlara göre daha az gürültü oluşturur.
• UV ve ısı filtresi sayesinde daha iyi bir koruma sağlar.

Çalışması

Sonroof sistemi de diğer elektrik sistemlerinde olduğu gibi kontak anahtarı ve sigorta üzerinden beslenen 12 voltluk akım ile çalışır. Genellikle tavanda ön cama yakın yerde bulunan kumanda düğmesi vasıtasıyla çalıştırılabilen sunroof sisteminin araçtan araca değişik yapı ve kumanda kontrolleri bulunmaktadır. Sunroof kumanda düğmesinin çalıştırılması ile 12 voltluk batarya gerilimi sunroof elektrik motoruna iletilir. Sunroof elektrik motorunun bağlantılı olduğu mekanizma sayesinde sunroof camının açılması veya kapatılması sağlanır. Bazı araçlarda sunroof ile birlikte kayar perdede bulunmaktadır.

Sabit tavan panelleri arasında hem kayma hem de tilt (camın arkaya doğru yatma) hareketi yapabilen cam tavan panel ile birlikte hareketli cam panelin üzerine geldiği hareketsiz cam panel  bulunmaktadır.

Sunroof mekanizmasının çalışmasını sağlayan parça küçük bir elektrik motorudur.

Kumandası

Sunroof mekanizmasının araçların değişik marka ve modellerinde farklı kumanda anahtarları ve sistemleri bulunmaktadır. Bazı araçlarda kumanda butonuna basıp bırakarak sunroof kontrolü sağlanırken bazılarında ise kumanda anahtarını dairesel olarak çevirmekle gerekli ayarlama yapılmaktadır.

Bu sunroof mekanizmasını çalıştırmak için üç tane farklı tahrik motoru kullanılmıştır. Her tahrik motoru kontrol ünitesi ile birlikte muhafaza içerisine yerleştirilmiştir. Açılır tavan kontrol ünitesi, kayar sürgülü tavan motoru ile cam tavan panelinin kontrolünü sağlar. Bu sistemde tüm bilgiler, sürgülü tavan kontrol ünitesi tarafından sağlanır.

Kumanda anahtarı pozisyona göre sunroof motorunun kontrolü sağlanmaktadır.

Arızaları

Araçlarda görülebilen muhtemel sunroof ve mekanizmasının arızaları, arıza sebepleri

Sunroof Arızaları Arıza Sebepleri

Sunroof motoru çalışmıyor.

Kumanda anahtarı arızalı olabilir.

Sunroof modülü, kumanda anahtarı ve sunroof gövdesi ile şasi devre arasında arıza olabilir.

Sunroof modülü, kumanda anahtarı ve sunroof gövdesi ile güç kablosu arasında arıza olabilir.

Sunroof elektrik motoru arızalı olabilir.

Sunroof modülü arızalı olabilir.

Kumanda anahtarının çalıştığı duyulabiliyor ancak sunroof çalışmıyor.

Sunroof elektrik motoru arızalı olabilir.

Bağlantı kablosu arızalı olabilir. Kumanda anahtarı basıldığında veya çevrildiğinde çalışıyor ama sunroof çalışmıyor.

Sunroof mekanizması arızalı olabilir. Bağlantı kablosu arızalı olabilir.

Elektrik devresi arızalı olabilir. Kumanda anahtarı arızalı olabilir.

Sunroof modülü arızalı olabilir. Elektrik motoru arızalı olabilir.

Sunroof havalandırma yapıyor ama açılmıyor.

Bağlantı kablosu ve mekanizma arızalı olabilir.

Elektrik devresi arızalı olabilir.

Kumanda anahtarı arızalı olabilir.

Sunroof modülü arızalı olabilir.

Sunroof havalandırma yapmıyor.

Bağlantı kablosu arızalı olabilir.

Elektrik devresi arızalı olabilir

Kumanda anahtarı arızalı olabilir.

Sunroof modülü arızalı olabilir.

Sunroof su akıtıyor.

Sunroof etrafındaki su tahliye kanalı tıkalı veya eğrilmiş olabilir.

Cam panel düzgün ayarlanmamış olabilir.

Cam panel contası kopmuş, bozulmuş veya ezilmiş olabilir.

Sunrooftan su sesi geliyorsa Su tahliye kanalından veya contadan kaynaklanabilir.

Sunrooftan rüzgar sesi geliyor.

Sunroof kapatıldığında tam kapanma yapmıyor arada boşluk kalıyor olabilir.

Rüzgar deflektörü rüzgarı düzgün şekilde dağıtmıyordur.

Cam doğru yerleştirilmemiş veya ayarlanmamış olabilir.

Cam panel contası bozulmuş olabilir.

Sunroofdan gelen vızıltı, gıcırtı ve sallantı sesleri geliyor.

Sunroof mekanizmasında gevşek veya kötü bağlantı olabilir.

Mekanizmadaki hareketli bölgeler yağsız kalmış olabilir.

Sunroof mekanizması aşınmış veya kırılmış olabilir.

Kablo demetleri bükülmüş olabilir.

Sunroof güneşliği düzgün bir şekilde çalışmıyor.

Sunroof güneşliğinin ayakları kırık olabilir.

Sunroof güneşliği hatalı ray üzerinde olabilir.

Mekanizmada engeller olabilir.

Ray üzerindeki döşemeler doğru takılmamış olabilir.

Camın hareketi tutalı değil veya cam düzgün çalışmıyor.

Cam ve parçaları birbiriyle uyumlu değil.

Cam ve parçaları birbirleriyle hizalı değil.

Kablolar ve kılavuzları hizalı değil.

Kırık veya sıkışmış kılavuz çerçevesi olabilir.

Sunroof mekanizmasının kapağı doğru takılmamış olabilir.

Sızdırmazlık

Sunroof mekanizmasının kayıcı cam paneli su sızdırmazlığına karşı uyumlu bir şekilde yapılmış ve conta ile sızdırmazlık sağlanmıştır. Tavan ile sunroof contası arasındaki uygunluk (boşluk) bir kartvizit ile kontrol edilebilir. Kartvizit sunroof kapatılırken conta ile cam arasında sıkıştırılır. Sunroof tam kapalı hâlde iken sıkışan kağıt parçası çekilmek istendiğinde yerinden oynamamalıdır. Sunroof gövdesi hiç su sızdırmayacak şekilde tasarlanmalıdır. Eğer sunroof gövdesi ile tavan arasında boşluk oluşursa bu durum rüzgâr gürültüsüne de neden olur. Sunroof mekanizmasını ve camını çevreleyen tahliye kanalı tarafından su birikintileri sunroof etrafından dağıtılmaktadır. Eğer sistemde herhangi bir su sızıntısı oluşursa herhangi bir ayarlama yapmadan önce, tahliye kanalı veya hortumunu kontrol ediniz. Tahliye kanalına bir şişe ile su dökünüz. Suyun drenaj kanalındaki akıntısı yavaş ise toz ve pislikler birikmiş, tıkanmış olabilir. Basınçlı hava tutarak su tahliye kanalını ve etrafını temizleyiniz. Tekrar su dökerek su tahliye kanalını veya hortumunu kontrol ediniz.

ELEKTRİKLİ KOLTUKLAR

Otomotiv firmaları günümüz taşıtlarını tasarlayıp üretirken en fazla önem verdikleri husus insanların güvenli ve konforlu bir şekilde seyahat etmelerini sağlamak olmuştur. Araçlardaki konfor sistemlerinden birisi de elektrikli koltuklardır. Günümüzde lüks araçlarda kullanılan konforlu ve modern bir koltuk.

Önemi

Elektrikli koltuklar sayesinde özellikle sürücülerin daha rahat ve konforlu bir ortamda seyahat etmeleri amaçlanmıştır. Sürücülerin çok kolay ve hızlı bir şekilde koltuk ayarını yapmaları, elektrikli koltuklarla mümkündür. Sürücü, daha önce hafızaya aldığı koltuk ayarını tek bir düğmeye dokunmak suretiyle istediği konuma ve ayarlamaya getirebilmektedir. Bir elektrikli koltuğun temel elemanları ayarlama düğmesi (anahtarı) veya bir joystick ve küçük çok sayıda elektrik motorlarıdır. Hemen hemen tüm lüks araçlarda, sürücü koltuğu ile birlikte ön yolcu koltukları da hafızalı elektrikli koltuk sistemine sahiptir. Elektrikli koltuklar ile bir koltuğun ileri geri taşınmasına ek olarak koltuğu yükseltme, alçaltma, öne veya arkaya yaslama gibi ayarlamalar yapılabilmektedir. Bazı araçlar da bellek yani hafızaya alma işlemi ile hem koltuklar hem de dikiz aynalarının ayarlamaları yapılabilmektedir. Elektrikli koltukların ilk uygulamaları 1940’larda üretilen otomobillerde kullanılmıştır. Bu otomobillerde sadece ileri-geri koltuk taşınmasını sağlayan elektrikli koltuk sistemi, günümüzde altı veya sekiz yönde hareket edecek şekilde ileri bir teknolojiye kavuşmuştur. Günümüzde elektrikli koltukların konum ayarlanmasının dışında, birçok konfor özellikleri de araçlarda kullanılmaktadır. Bu özellikler; soğuk havalarda sürücünün hemen ısınmasını sağlamak için koltukların ısıtılması, uzun ve yorucu yolculuklarda sürücüleri dinlendirmek için masaj yapan koltukların kullanılması olarak sıralanabilir.

Parçaları

• Elektrikli koltuk sisteminin temel parçaları aşağıda incelenmiştir.
• Elektrik motorları: Araç marka ve modeline göre değişmekle birlikte genellikle günümüz otomobillerinde kullanılan elektrikli koltukların her birinde üç veya beş adet elektrik motoru bulunur. Bunların her birinin fonksiyonu farklıdır. Bu fonksiyonlar:
• Koltuk yatay ayarının yapılması,
• Koltuk yükseklik ayarının yapılması,
• Koltuk ön tarafı yükseltme/alçaltma ayarının yapılması,
• Koltuk arka tarafı yükseltme/alçaltma ayarının yapılması,
• Koltuk arkalığı yatırma ayarının yapılması,
• Bel desteğinin ayarlanmasıdır.

Her bir ayar düzeneğinde (bel desteği hariç) bir ayarlı direnç bulunur. Bu ayarlı dirençler, elektrik motorunun dönüş yönüne göre direnci değiştirir. Elektrikli camlarda olduğu gibi motorların aşırı yüklenmesini önlemek için ısıl devre kesiciler kullanılır. Bel destek kompresörü ayarlama motoru direkt olarak bir anahtar ile çalışır ancak diğer motorlar sürücü koltuk modülü tarafından çalıştırılır.

• Koltuk ve ayna bellek anahtarları: Koltuk ve ayna ayar anahtarları sürücü kapısındadır. Düğme sinyalleri, sürücü kapı modülü tarafından işlenerek bir grup veri olarak sürücü koltuk modülüne ve merkezi kontrol modülüne gönderilir.
• Belleğe alma (memory) butonu: Sürücü tarafından ayarlanan koltuk ayarı bu buton ile hafızaya kaydedilir.
• Bellek butonları: Daha önce hafızada bulunan koltuk ayarları bu botun veya düğmelerle istenen konuma getirilir. Genellikle iki veya üç tane hafıza düğmesi bulunur.
• Uzaktan kumanda: Merkezi kilit uzaktan kumandası bu konumda kullanılarak aracın kilidi açıldığında daha önce belleğe alınmış koltuk ve ayna konumlarının  devreye girmesine olanak sağlar. Ayrıca uzaktan kumanda ile bagaj bölmesikapağı kilidi açılır.
• Koltuk modülleri (ECU): Modül olarak isimlendirilen sistem beyni, istenilen koltuk konumlarını hafızasına alan mini bir elektronik kontrol ünitesidir ve koltuk altında bulunur. Ayna ve koltuk konumları belleğe alındığında veya bellekten çağrıldığında sürücü koltuk beyninden sürücü kapısı beynine veya merkezi kontrol modülüne mesajlar gönderir veya kendisi bunlardan mesaj alır. Sürücü koltuk modülü sürücü kapısındaki konum belleğe alma / bellekten çağırma anahtarlarının ve koltuk ayar anahtarının çalışmasına direkt olarak yanıt verir. Ayrıca geri vites lambası anahtarı sinyali eğer gerekli ise koltuk beyni tarafından değerlendirilir. Örneğin, araç geri vitese alındığında yolcu kapısındaki dış aynanın yatırılarak sürücünün göremediği ölü noktaları görmesine imkân tanınması, merkezi yönetim beynine sinyal gönderilmesi işlemi. Sürücü koltuğu modülü, 3 farklı koltuk konumunu hafızada tutar. Hafızadaki konumlar istenildiğinde silinip farklı konumlarda yeniden hafızaya alınabilmektedir.

Çalışması

Koltuk ve ayna konumlarının belleğe kaydedilmesi işleminde en fazla üç sürücü koltuğu ve dikiz aynası konumu belleğe kaydedilebilir. Bu işlem sürücü kapısındaki kumanda düğmeleri ile yapılır. Koltuk ve ayna konumlarının kaydedilmesi için önce kayıt düğmesine sonra da bellek düğmesine basılır. Kaydedilecek konum, sürücü kapısı modülü tarafından değerlendirilir ve bir dizi veri olarak sürücü koltuğu modülüne ve yolcu kapısı modülüne gönderilir. Bu aşamada sürücü koltuğu modülü sürücü kapısı modülü ve yolcu kapısı modülü ve sürücü koltuğu ve ayna motorlarına takılı bulunan ayarlı dirençlerin değerini kaydeder. Veriler değerlendirildikten sonra modüller sürücü koltuğu ile dış ayna konumları ile ilgili bir dizi veriyi merkezi gözetim modülüne gönderir ve bu veriler burada kaydedilir. Sürücü, merkezi zamanlama modülünden gelen sesli bir sinyal ile kayıt işleminin yapıldığını öğrenir.

Koltuk ve ayna konumlarının bellekten çağrılması; Kontak “0” veya “1” konumunda  iken belleğe kaydedilmiş koltuk ve ayna konumlarının bellekten çağırmak için ilgili bellek düğmesine kısa bir süre basmak yeterlidir. Bu işlem yapıldığında kumanda düğmesi sürücü kapısı modülü belleğindeki istenen ayara erişmek için gerekli sinyali gönderir ve sürücü kapısı modülü bu bilgileri değerlendirip merkezi gözetim modülüne iletir. Merkezi gözetim modülü de belli düğme için kaydedilmiş bilgiler işlenir ve birer veri grubu olarak sürücü koltuğu modülüne, sürücü kapısı modülüne ve yolcu kapısı modülüne gönderir. Sürücü koltuğu modülü, sürücü kapısı modülü ve yolcu kapısı modülü ayarlı dirençlerdeki kaydedilmiş direnç değerleri ile uyuşuncaya kadar sürücü koltuğu ve dış ayna motorlarını devreye sokar.

Kontrolleri

Bir elektrikli koltuk sisteminde yapılan kontrolleri ikiye ayırabiliriz. Bunlar fiziksel kontroller ve elektrik kontrolleridir.

• Fiziksel kontroller
• Gözle genel kontrol
• Koltuk iskeletinde paslanma kontrolü
• Bağlantı parçalarının kontrolü
• Bağlantı vidaları ve elemanlarının kontrolü
• Kilitleme menteşesinin kontrolü
• Bel veya yan destek parçalarının kontrolü
• Emniyet kemeri bağlantılarının kontrolü
• Koltuk arka plakasının boşluk kontrolü

Elektrik kontrolleri

• Sigorta kontrolü
• Aşınmış veya gevşemiş bağlantıların kontrolü
• Soket veya bağlantı uçlarının kontrolü
• Kumanda anahtarının kontrolü
• Elektrik motorlarının kontrolü
• Elektronik kontrolü modülü (beyin) kontrolü

Arızaları

Elektrikli hafızalı koltuk sisteminde arıza tespiti diagnostik arıza teşhisi ile aracın elektronik kontrol ünitesinden yapılabilmektedir. Burada görülen arızalar şunlardır:

• Koltukların kumaş veya deri döşemelerinde yırtılma, kesilme görülebilir. Koltuk çerçevesi veya bağlantıları gevşemiş, kırılmış olabilir.
• Sigorta veya roleler yanmış veya arızalanmış olabilir.
• Elektrikli koltuk kumanda düğmeleri arızalanmış olabilir.
• Elektrikli koltuk elektronik kontrol modülü arızalanmış olabilir.
• Elektrikli koltukların hareketini sağlayan elektrik motorları arızalanmış olabilir.

Yukarıda bahsedilen elektrik arızalarını tespit etmek için diagnostik test cihazından veya avometreden yararlanarak sistem elemanlarının ayrı ayrı kontrolleri yapılır. İlgili kontroller sonucunda arızalı olan parçalar yenisi ile değiştirilmelidir.

Isıtmalı koltuklar

Günümüzde araçlara eklenen bir diğer konfor sistemi de elektrikli ısıtmalı koltuklardır. Kışın soğuk havalarda araç içerisinin ısınması bir hayli zaman almaktadır. Özellikle çok soğuk havalarda motorun çalışma sıcaklığına erişmesi ve kalorifer sistemine sıcak su sirkülasyonun sağlanması için bir müddet zaman geçmesi gerekmektedir. Bu nedenle otomotiv üreticileri lüks araçlarda sürücü ve yolcu ön koltuğunda ısıtmalı koltuk sistemini ilave etmiştir

Isıtmalı Koltuk Sistemi Parçaları

Isıtmalı koltuk sisteminin temel parçaları ise şunlardır:

• Isıtmalı koltuk kumanda anahtarı: Her araçta iki anahtar yani kumanda düğmesi bulunur. Bu anahtarlardan birisi sürücü koltuğunu, diğeri ise ön yolcu koltuğundaki ısıtma sistemini çalıştırır. Isıtmalı koltukların çalıştığını göstermek için ayrıca bir gösterge lambası da (LED) sistemde bulunmaktadır.
• Isıtmalı koltuk modülü (beyni): Aynı zamanda koltuk ısıtma arayüz modülü olarak da adlandırılan bu modülün sistemin elektronik kontrollü olarak çalışmasını sağlar. Her araç için bir elektronik modül kullanılır.
• Isıtmalı koltuk rezistansları: Her araç için dört adet koltuk rezistansı kullanılır. Her iki koltuk (sürücü ve ön yolcu) içerisine yerleştirilen rezistanslar iki tane sırt dayama kısmında, iki tane de koltuk minderi kısmındadır.
• Isıtmalı koltuk sensörleri: Her araçta iki adet ısıtmalı koltuk sensörü bulunur. Isıtmalı koltuk sıcaklık sensörleri, ön koltuk minderlerinin altında bulunmaktadır. Bu sensörler, ısıtmalı koltuk rezistansına entegre edilmiştir ve sıcaklık yükselmesinin veya düşmesinin kontrolünü sağlarlar.

Isıtmalı Koltuk Sisteminin Arızaları

Isıtmalı koltuklarda en çok görülen arızalar ise şunlardır:

• Isıtmalı koltuk kumanda anahtarının bozulması
• Isıtmalı koltuk rezistansının (ısıtıcısı) bozulması
• Isıtmalı koltuk sıcaklık sensörlerinin arızalanması
• Isıtmalı koltuk rezistansının arızalanması

Yukarıda belirtilen elektrik arızalarının tespit edilmesi için Diagnostik test cihazından yararlanılmalıdır. Bunun dışında sistem elemanlarının çalışıp çalışmadıklarının kontrolü için avometre kullanılabilir.