Akünün Çalışma Prensibi, Yapısı, Kutusu, Akü Şarjı ve Deşarjı Bilgilendirmesi

[Güven Ş.]

Akünün Çalışma Prensibi
Kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüştürüldüğü duruma boşalma ( deşarj ) ve tersi olarak elektrik enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürüldüğü duruma ise doldurma ( şarj )denir.

Bir akünün pozitif ve negatif plakaları, bir dış elektrik devresine bağlandığında, plakaların aktif maddeleriyle akü elektroliti birbiriyle kimyasal bir reaksiyona başlarlar ve devrede elektrik akımı oluşurken akü boşalmaya (deşarj) başlar. Boşalmış olan akü bir doğru akım kaynağına bağlanıp deşarj akımına ters yönde bir şarj akımı geçirilirse her iki kutupta kimyasal bakımdan farklı maddeler yeniden oluşur ve akü tekrar şarj olur.
 

Akünün Yapısı

Akü toz kapağı, Akü eleman kapağı, Artı kutup başı, Eksi plaka, Izgara, Seperatör, Artı plaka, Köprü, Ara bölme, Akü kutusu, Akü üst kapağı, Negatif kutup baş

Akü Kutusu

Bataryaların kutu ve kapakları genellikle plastik türü malzemelerden yapılırlar. Batarya kutusu ve kapağının yeterli yalıtkanlığı sağlaması, sızdırmaması, uzun süre mekanik ve kimyasal özelliklerini koruyabilmesi gerekir. Kutular, imal edilecek bataryanın voltajına göre gözlere (bölmelere) ayrılır. 12 voltluk bataryalarda 6 bölme vardır. Ayrıca kutu tabanına plakaları yukarda tutacak destekler konulmuştur. Bunun sebebi plakalardan elektrolite düşebilecek aktif madde parçalarının kısa devre yapmasını önlemektir.

Akünün Şarjı ve Deşarjı

Aküye, bir DC(doğru akım) güç kaynağından akım verme işlemine şarj denir ve akü bu işlemle enerji depolar. Akünün bir alıcıya akım vermesi işlemine deşarj denir.

Akünün Şarjı

Aküye, bir DC güç kaynağından akım verme işlemine şarj denir ve akü bu işlemle enerji depolar. Boşalmış olan batarya bir doğru akım kaynağına bağlanıp deşarj akımına ters yönde bir şarj akımı geçirilirse pozitif ve negatif plakalardaki kurşun sülfat ayrışır. Her iki plakadan ayrılan sülfat (SO4) iyonları suyun hidrojeni ile birleşip sülfürik asit (H2SO4) oluştururken suyun oksijeni de pozitif plakada kurşunla birleşip kurşun peroksit (PbO2) oluşur. Negatif plaka ise saf kurşun haline dönüşür. Böylece her iki kutupta kimyasal bakımdan farklı maddeler yeniden oluşur.

Akü Deşarjı

Akünün bir alıcıya akım vermesi işlemine deşarj denir. Elektrolit içindeki asit sülfat (SO4) ve hidrojen (H2) iyonları verir. Sülfat iyonları eksi (-) ve hidrojen iyonları ise artı (+) değerlidirler. Deşarj sırasında sülfat (SO4) iyonları her iki plakadaki kurşunla birleşerek kurşun sülfat (PbSO4) oluştururlar. Pozitif plakadaki kurşun peroksidin (PbO2) oksijeni ise ayrışarak asidin hidrojeni ile birleşir ve su oluşur.

Aşırı Şarjın ve Deşarjın Zararları

Aşırı Şarjın Zararları

Pozitif kutup başının kabarmasına ve akü kutusunun deforme olmasına neden olur.

Araç üzerinde aşırı şarj olan aküde çok sık su eksilir. Bunun sonucunda plakalar hava ile temas eder, yüzeyler sülfatlaşarak sertleşir.

Aşırı şarja maruz kalma durumu uzarsa pozitif ızgaralar oksitlenir ve plakalar incelir.

Aşırı Deşarjın Zararları

Akünün plakalarında meydana gelen kurşun sülfatlar yüzeyde sert bir tabaka meydana getirir. Buna da sülfatlaşma denir. Kolay kolay çözülemez.

Deşarj olmuş bataryanın pozitif plakaları düşük sıcaklıkta donarak hasara uğrar.