Genel Araştırma

YOL SİLİNDİRLERİ (KOMPAKTÖR) Görevi Silindirler, sıkıştırılması gereken temel malzemenin (toprak, stabilize) veya asfalt karışımı malzemenin sıkıştırılması ve düzlenmesi amacıyla kullanılan iş makineleridir. Silindirler; özellikle yüke dayanıklı gevşek zemin, yol alt yapısı, yol tabakası ya da benzeri yüzeyleri sıkıştırılması amacıyla üretilmiştir. Sıkıştırmanın etkisi ile; Malzeme yoğunluğu artar. Malzemedeki boşluklar azalır. Taşıma kapasitesi artar. Yol silindirleri birçok görevi yapar. Bunlar şunlardır: Her cins toprak, stabilize gerecin sıkıştırılmasında, Yol için serilen malzemenin sıkıştırılmasında ve düzeltilmesinde, Asfalt kaplama yapılacak yüzeylerin ön hazırlığından sonra yüzeyin düzeltilmesinde, Çimlik zeminlerin sıkıştırılmasında ve zemin yüzeyin düzeltilmesinde, Spor alanları gibi geniş yüzeylerin üzerindeki gevşek gerecin sıkıştırılmasında ve yüzeyin düzeltilmesinde, Dolgu yapılacak yerlerde dolgu malzemesinin sıkıştırılmasında kullanılır. Sıkıştırma, malzemeyi birleştirerek hava boşluklarını yok etmek, asfalt karışımı veya toprağın yük taşıma kabiliyetini yükseltme işidir. Teknik Özellikleri Yol silindirleri çalışma esnasında TSE ve CE normlarında gürültü seviyesinde olmalıdır. Kabinler; standartlarda belirtilen tüm emniyet tedbirlerine sahip olmalıdır. Bunlar; emniyet kemeri, rops (devrilmeye karşı güvenlik sistemi), fobs (düşen cisimlere karşı güvenlik sistemi) gibidir. Silindirin üzerinde bulunan tüm iş güvenliği ve tehlike levhaları operatör tarafından rahat görülebilecek şekilde olmalıdır. Operatör makinenin hızını artırıp azaltmak suretiyle sıkıştırma oranını, kalitesini artırıp azaltabilir. Silindirler; 3–250 HP motor gücü ve 1–20 ton arasında ağırlıkta imal edilmektedirler. Silindirlerin ana kısımlarını; motor, merdane, hidrolik pompa, hidrolik motor, vibrasyon sistemi veya osilasyon sistemi olarak sıralayabiliriz. Tüm yol silindirleri incelendiğinde, amacın yol veya asfalt malzemenin düzenli ve verimli bir şekilde sıkıştırılması olduğu anlaşılmaktadır. Yol silindirleri; bu görevleri yerine getirirken her zaman iş güvenliği ve işçi sağlığı tedbirlerini de elden bırakmadan emniyetli bir çalışma sergilemesi beklenmektedir. Bu makinelerle çalışma yapılırken emniyet tedbirleri alınmalıdır. Gerekli ve yeterli miktarda uyarı ve ikaz levhaları ile ışıkları kullanılmalıdır. Makineler üzerinde mutlaka sesli ve ışıklı uyarı sistemlerinin de bulunması gereklidir. Özellikle geri manevralarda bu sesli uyarı çok daha önemli olmaktadır. Makinelerin karayolları üzerinde hareket kabiliyeti olmamasına rağmen şantiye çalışmalarında ışıklı uyarı sistemleri güvenlik için gereklidir. Operatörün çalışma sahasını daha rahat görebilmesi için bazı makinelerde çift direksiyon bulunurken bazı makinelerde koltuk yan dönebilmektedir. Yol silindirlerinde aydınlatma sistemleri gece çalışmalarında rahat bir çalışma sergileyecek şekilde yeterli olmalıdır. Yol silindirlerinin aydınlatma, far, çalışma lambası, sinyal, tepe lambası gibi aydınlatma devrelerini bulunmaktadır. Yol silindirlerinin korna, geri hareketi uyarı sinyali gibi sesli uyarılar bulunmaktadır. Silindirlerin Çeşitleri En verimli ve kaliteli iş yapma yeteneğine göre yol ve zemin yapısı dikkate alınarak silindir seçimi yapılır. Silindirler tambur şekline göre; Düz silindir, Keçi ayağı silindirler, olmak üzere iki guruba ayrılır. Sıkıştırma şekline göre; Statik sıkıştırma, Pnömatik sıkıştırma, Vibrasyonlu sıkıştırma, Osilasyonlu sıkıştırma, olmak üzere dört çeşide ayrılır. Statik sıkıştırma makine tamburunun kendi ağırlığı etkisi ile olurken, vibrasyon sıkıştırmada vibrasyon dalgaları yol eksenine dik konumda olurken, osilasyonlu silindirlerde titreşim dalgaları yol eksenine paralel olarak seyreder. Böylelikle yol kaplama malzemesi hem silindirin kendi ağırlığı ile yol yüzeyine dik sıkıştırma basıncı uygular, hem de yol kaplama malzemesine paralel sıkıştırma basıncı uygulayarak kusursuz bir sıkıştırma yapar. Silindirler kullanım alanlarına göre;4 Lastik tekerlekli silindir, Statik silindir, Kombine silindir, Vibrasyonlu silindir, Osilasyonlu silindir, olmak üzere beş grupta toplanır. Lastik Tekerlekli Silindirler Ön ve arka tarafında lastikler olan bu silindirler, yol yapımlarında; kumlu, killi zeminlerin sıkıştırılmasında ve asfalt sıkıştırma işlerinde kullanılır. Pnömatik tekerlekli silindirler veya sıkıştırıcılar olarak da isimlendirilir. Lastik tekerlekli silindirlerin sıkıştırması, makinenin kendi ağırlığı (statik ağırlığı) ve lastiklerin yüzeyde oluşturduğu şekil değiştirme veya yoğurma etkisi ile olur. Zeminlerin sıkıştırılması sırasında tekerlekler bazı sert ve sıkıştırılamayan noktalarda aşağı ve yukarı oynayabilir olduğundan böyle zeminlerde bütün yüzeye aynı şekilde basınç etkisi uygulanmış olur. Asfalt malzemesinin lastik yüzeyine yapışmasını engellemek için çözücü bir kimyasal malzeme kullanılır. Statik Silindirler Statik sıkıştırma, sıkıştırılacak tabakaya makine tamburunun kendi ağırlığının etkisi ile yüzeye dik oluşan basıncın oluşturduğu sıkıştırmaya denir. Bu yolla karışık malzemenin iç sürtünmesi yenilir ve malzemenin mineral taneleri hareket ederek kendi kendilerini daha yoğun bir konuma getirirler. Malzemenin içindeki boşluk oranı azaltılır ve sıkıştırma sağlanır. Tamburlar tek parça olabileceği gibi çok parçalı da olabilir. Üç tamburlu ya da tandem silindirler olan statik silindirler farklı tasarım ve ağırlıklarda olan düz tamburlu silindirlerdir. Kombine Silindirler Lastik tekerlek ve silindirin beraber kullanıldığı, sıkıştırma işlemi yapan yol silindirleridir. Kombine silindirlerde Vibrasyonlu silindir ve lastik tekerlekli silindir birlikte bulunur. Lastik tekerleklerin yoğurma etkisi ile iyi bir boşluk doldurma sağlanırken, vibrasyonlu silindir ise yüksek sıkıştırma sağlar. Vibrasyonlu Silindirler Vibrasyonlu silindirlerle sıkıştırma; tamburda oluşturulan titreşimlerin etkisi ile yol veya asfalt malzemenin sıkıştırılması sağlanır. Bu dinamik kuvvetler yol eksenine dik olarak meydana getirdiği etki ile karşılıklı sürtünmeyi azaltarak kendi kendilerini daha yoğun bir konuma getirecek şekilde taneleri harekete geçirirler. Vibrasyonlu silindirler çift tamburlu olabileceği gibi kombine silindirler de olabilir. Vibrasyonlu silindirlerin içerisinde bir hidrolik motor vardır. Bu hidrolik motordan elde edilen dönme hareketi, merkezden kaçık duran eksenel bir ağırlığı çevirir ve bu eksenel ağırlığın her dönüşünde bir vurma etkisi oluşturur ve titreşim meydana getirir. Osilasyonlu Silindirler Osilasyonlu silindirlerle sıkıştırma; tamburda oluşturulan eksenel titreşimlerin etkisi ile yol veya asfalt malzemenin sıkıştırılması sağlanır. Osilasyonlu silindirler, statik ve vibrasyonlu silindirlere nazaran yeni teknolojik gelişmeleri taşıyan bir silindir çeşididir. Özellikle asfalt malzemesinin sıkıştırılmasında yol yüzeyinin düzgünlüğü mükemmel bir sonuç vermektedir.