Genel Araştırma

İMMOBİLİZER (CODE SİSTEMİ) Görevi İmmobilizer, araçların çalıştırma sistemine takılan elektronik bir devredir. Bu elektronik devrenin bir parçası arabayı çalıştıran kontak anahtarı içindedir ve bu parça tamamlanmadan motor çalışmaz. Bu nedenle, İmmobilizer olan otomobillerin, "düz kontak" ile çalıştırılması mümkün değildir. İmmobilizer sisteminin temel elemanları Çalışması Araçta kontak anahtarı çıkartıldığında, otomatik olarak devreye giren bu sistem ile hırsızlığa karşı ekstra koruma sağlanmaktadır. İmmobilizer sistemin diğer ismi şifre (code) sistemidir. Bu şifre sistemi ile elektronik olarak motor bloke edilmektedir. Kontak anahtarı silindirine sürücü anahtarı yerleştirildiğinde, sürücü anahtarı üzerinde bulunan elektronik kod üreteci, sistemin elektronik kontrol modülüne, kontak anahtarı üzerinde bulunan halka şeklindeki anten vasıtasıyla bir kod gönderir. Bu kod, doğru olarak algılandığında ECU, ateşleme ve yakıt sistemlerini çalıştırır. Aksi durumda, yanlış anahtar veya anahtarsız bir çalıştırma denendiğinde, ECU bunu doğru kod olarak algılamayacak ve ateşleme-yakıt sistemlerini çalıştırmayacaktır. Parçaları Sistemin temel parçaları; motor kontrol ünitesi, şifre kontrol ünitesi, şifre kartı, alıcı antenli kontak ünitesi ve uyarı lambasıdır. Motor Kontrol Ünitesi Motor kontrol ünitesi esas şifreyi (master şifreyi) içerdiğinden, şifre sisteminin en önemli elamanıdır. Kontak anahtarı MAR konumunda iken motor kontrol ünitesi, şifre kontrol ünitesinden şifreyi ister. Şifreyi aldıktan sonra, bunu hafızasında kayıtlı bulunan esas şifre (master şifre) ile karşılaştırır. Sonuç pozitif ise motor kontrol ünitesi motorun çalıştırılmasına izin verir. Eğer şifre kontrol ünitesinde herhangi bir arıza var ise motor kontrol ünitesi, test cihazı vasıtası ile (veya gaz pedalının kullanılması ile) acil durumda çalışma prosedürünü uygulamaya koyabilir. Araçların, motor kontrol ünitelerinin uygun şekilde çalışıp çalışmadıklarının kontrol edilmesi için birbirleri ile değiştirilmeleri kesinlikle yasaktır. Test esnasında motor kontrol ünitesi değiştirilmeden önce, test edilen elemanın gerçekten arızalı olduğundan emin olunuz. Yeni motor kontrol ünitesi temin edildiğinde, kayıtlı olan esas şifre ünitenin tamamen işe yaramaz hale gelmesine sebep olur. Şifre Kontrol Ünitesi Şifre kontrol ünitesi; kontağa yerleştirilmiş olan elektronik anahtarı tanıyarak (kodlu alıcı vasıtası ile) gizli şifreyi gönderir. Şifre tanındıktan sonra, motor kontrol ünitesi motorun çalıştırılmasına izin verir. Motor kontrol ünitesi, gizli şifreyi özel bir prosedüre uygun olarak kayıt eder. Şifre kontrol ünitesinin esas fonksiyonu, kontağa yerleştirilen anahtarı tanımaktır. Şifre kontrol ünitesi, motor kontrol ünitesi tarafından istendiğinde, aşağıdaki bilgileri gönderir. Bunlar; Motorun ilk çalıştırılmasını ve normal olarak çalışmaya devam etmesini sağlayan esas anahtarın şifresidir. Motorun çalıştırılmasını önleyen diagnostik şifredir. Resim 3.2’de şifre kontrol ünitesi görülmektedir. Şifre Kartı Şifre kartı aşağıdaki şifre numaralarını içerir: Elektronik şifre; test cihazı veya gaz pedalı kullanılarak, motorun acil durumda çalıştırılması prosedürü için gereken 5 rakamlı şifre numarasıdır. Mekanik şifre; eğer gerekiyor ise yedek anahtar yapılması için gereken kot numarasıdır. Kartın diğer tarafında alarm ve uzaktan kumanda şifrelerini (password) belirten etiketlerin yapıştırılması için iki adet boş yer bulunur. Uyarı Lambası Şifre sistemi uyarı lambası gösterge tablosu üzerinde yer alır ve şifre kontrol ünitesi tarafından kumanda edilir. Kontak anahtarı MAR pozisyonuna çevrildiğinde, uyarı lambası aşağıdaki durumlardan birini belirtir: Kısa bir süre (0,7 sn) yanma ve daha sonra sönme: Anahtar tanınıyor, sistem doğru olarak çalışıyor. Yanıp sönme: Enjeksiyon kontrol ünitesi ve şifre sistemine kaydedilmemiş (sistem boş). Sürekli yanma: Eğer kontak anahtarı MAR pozisyonuna çevrildiğinde uyarı lambası sürekli olarak yanar ise aşağıdaki belirtilen durumlardan biri mevcuttur. Anahtar, şifre elektronik kontrol ünitesi tarafından tanınmıyor. Seri bağlantı yapılmamış veya enjeksiyon ve şifre kontrol üniteleri arasında bağlantı kurulamıyor. Anahtarın yeniden programlanması işlemi doğru olarak yapılmamıştır. Araç hareket halinde iken veya ilk çalıştırma esnasında şifre uyarı lambasının geçici ya da sürekli olarak yanması, sistemin kesin olarak arızalı olduğu anlamına gelmez. Ancak belirli durumlarda, aracın bir hırsız tarafından kurcalandığı anlamına gelebilir. Eğer bu durum ortaya çıkarsa, sistemin uygun şekilde test edilebilmesi için, aracın ve motorun durdurulması, kontak anahtarının önce stop konumuna ve sonra tekrar MAR konumuna çevrilmesi gereklidir. Bu durumda, şifre sistemi uyarı lambası yanmalı ve yaklaşık 1 saniye sonra sönmelidir. Eğer bu işlem yapıldıktan sonra uyarı lambası yanmaya devam ediyor ise en az 30 saniye süre ile stop konumunda beklemeli ve işlem tekrarlanmalıdır. Bu işlemden sonra da, kontak anahtarı MAR konumuna çevrildiğinde uyarı lambası hala yanıyor ise şifre sistemi arıza testlerini yapılmalıdır. Arızaları İmmobilizer sisteminde görülen arızalar şunlardır: İmmobilizer kontrol üniteleri arızalanmış olabilir. Bu durumda araç motoru çalışmayabilir. Diagnostik test ile arıza taraması yapılmalıdır. Şifreli uzaktan kumandalı anahtardaki verici arızalanmış olabilir. Bu durumda anahtar değiştirilmeli ve programlama yeniden yapılmalıdır. Kontak anahtarı göbeği üzerinde bulunan halka antenli bobin arızalanmış olabilir. Kontrolleri İmmobilizer sisteminin kontrolleri öncellikle diagnostik test cihazı ile yapılmalıdır. Diagnostik test cihazında motor kontrol ünitesi, şifre kontrol ünitesi gibi parçalarda arıza olup olmadığı tespit edilebilir. Anahtarların Programlanması Anahtarların İlk Programlanması Bir anahtarın programlanmış olup olmadığını kontrol etmek için, anahtarı kontağa yerleştiriniz ve MAR konumuna çeviriniz. Eğer şifre sistemi uyarı lambası sönerse anahtar programlanmış demektir. Eğer 2.5 sn sonra uyarı lambası hızlı bir şekilde yanıp sönmeye başlarsa sistem hala programlanmamış demektir. Programlanmamış Bir Sistemde Anahtarların Kaydedilmesi Programlanmamış (boş) bir sistem, araçta hiçbir şifrenin kaydedilmediği motor kontrol ünitesi ve şifre kontrol ünitesinin aynı anda bulunması anlamına gelir. Bu işleme başlamadan önce, şifre kontrol ünitesinin gerçekten programlanmamış olduğundan emin olunuz. Arızalı veya programlanmamış bir şifre kontrol ünitesinin kullanılması, motor kontrol ünitesine yanlış şifrenin kaydedilmesine ve motor kontrol ünitesinin daha sonra başka araçlar üzerinde kullanılamaz hale gelmesine sebep olur. Anahtarların programlanması işlemi aşağıda belirtildiği gibi iki kademede yapılır. Elektronik anahtar şifreleri, şifre kontrol ünitesine kaydedilir. (A-D adımları). Şifre kontrol ünitesi, esas şifrenin motor kontrol ünitesine (henüz programlanmamış iken) kaydedilmesini sağlar ( E adımı). Birinci adım başarı ile tamamlandıktan sonra, kontak anahtarı tekrar MAR konumuna çevrilerek ikinci adım otomatik olarak uygulamaya konulur. Programlama işlemi, kontrol ünitesinin ve tüm bağlantılarının doğru olarak yapıldığı ve sistemin çalışır durumda olduğu test edildikten sonra (üniversal şifre devrede ve dolayısıyla araç korunmuyor) yapılabilir. Üniversal şifrenin mevcut olup olmadığı şifre uyarı lambasının yanıp sönmesi ile anlaşılabilir. Kontak anahtarı MAR konumuna çevrildikten 2.5 sn sonra uyarı lambası 1.6 Hz frekansta yanıp sönmeye başlar. Bu kontrol yapıldıktan sonra, programlama işlemine başlanabilir. NOT: Programlama prosedürü, 3 anahtar (esas anahtar da dahil olmak üzere) için açıklanmıştır fakat en çok 8 adet olmak üzere, araç ile birlikte verilen tüm anahtarlar ve ilave anahtarlar için uygulanabilir. Programlama işlemi tamamlandığında, tüm anahtarların motoru çalıştırdığı kontrol edilmelidir eğer anahtarlardan herhangi biri motoru çalıştırmaz ise programlama işlemini tekrar yapınız. Esas anahtarı kontağa yerleştiriniz. Esas anahtarı MAR pozisyonuna çeviriniz ve şifre sistemi uyarı lambası söner sönmez, anahtarı tekrar stop pozisyonuna çeviriniz. Esas anahtarı kontaktan çıkartınız ve normal olarak kullanılan anahtarlardan birini kontağa yerleştiriniz. Anahtarı MAR pozisyonuna çeviriniz. Şifre sistemi uyarı lambası söner sönmez, anahtarı stop pozisyonuna çeviriniz. Bu işlemi 10 saniye içinde yapınız. Anahtarı kontaktan çıkartınız, normal olarak kullanılan ikinci bir anahtarı kontağa yerleştiriniz. Anahtarı MAR pozisyonuna çeviriniz. Şifre sistemi uyarı lambası söner sönmez, anahtarı stop pozisyonuna çeviriniz. Bu işlemi 10 saniye içinde yapınız. Anahtarı kontaktan çıkartınız, esas anahtarı tekrar kontağa yerleştiriniz. Anahtarı MAR pozisyonuna çeviriniz. Şifre sistemi uyarı lambası söner sönmez anahtarı tekrar STOP pozisyonuna çeviriniz. Şifrenin kaydedildiği anahtarlardan birini kontağa yerleştiriniz ve MAR pozisyonuna çeviriniz. Şifre sistemi uyarı lambasının 0.7 saniye sonra sönmesi gerekir. 2 saniye bekleyiniz. Eğer şifre sistemi uyarı lambası sönük durumda kalırsa şifre kayıt işlemi başarılı olarak tamamlanmış ve esas anahtarın şifresi enjeksiyon kontrol ünitesine kaydedilmiş demektir. Eğer uyarı lambası tekrar yanıp sönmeye (1.6 Hz) başlarsa şifre kayıt işlemi doğru olarak yapılmamış demektir. Eğer yapılan işlem herhangi bir sebeple başarısız olmuş ise anahtarı en az 2 saniye boyunca MAR pozisyonunda tutunuz ve daha sonra en az 10 saniye boyunca stop pozisyonuna getiriniz. İşlemi başından itibaren bütün anahtarlar için tekrar yapınız. Şifre ve Motor Kontrol Üniteleri Arasındaki Bağlantı Şifre ve motor kontrol üniteleri, tek bir kablodan oluşan seri bir bağlantı vasıtası ile “bilgi alışverişinde bulunur”. Seri bağlantı iki yönlüdür. Yani, bilgi sırayla motor kontrol ünitesinden şifre kontrol ünitesine veya şifre kontrol ünitesinden motor kontrol ünitesine gider. Kontrol üniteleri arasındaki bilgi alışverişi, aşağıda belirtilen çalışma koşulları ile ilgili olabilir: Şifrenin doğrulanması: Anahtar MAR konumuna her çevrildiğinde (marşa basma esnasında da), motor kontrol ünitesi, motoru çalıştırmadan önce, şifre kontrol ünitesinden esas şifreyi ister. Şifrelerin kaydedilmesi: Bu safhalar, en azından kontrol ünitelerinden birinin programlanmamış olması durumu için geçerlidir. Aşağıda belirtilen farklı durumlar söz konusu olabilir. Motor kontrol ünitesi ve şifre kontrol ünitesi programlanmamış olabilir. Şifre kontrol ünitesi programlanmamış ve motor kontrol ünitesi programlanmamış olabilir. Şifre kontrol ünitesi programlanmamış ve motor kontrol ünitesi programlanmış olabilir. Bunun için anahtarların programlanması konusuna bakılabilir. Seri bağlı test hattının ortak kullanımı: Şifre sisteminin kendine ait test soketi yoktur. Sistemin çalışma kontrolü için, B6 ucu vasıtası ile bağlı olduğu motor kontrol ünitesinin test edilmesi gereklidir. Test hattı, kontrol üniteleri arasındaki bilgi alış verişinin sonunda kullanılabilir. Manüel Arıza Testleri Kontak anahtarı MAR konumunda iken, şifre sistemi uyarı lambası sürekli olarak yanıyor ise problem aşağıda belirtilenlerden biri olabilir: Anahtar şifre sistemi tarafından tanınmıyordur. Seri hat bağlı değildir. Anahtarların yeniden programlanması işlemi doğru olarak yapılmamıştır. Sistem Programlanmamış ve Anahtar MAR Konumunda: Sistemin programlanmamış olması, araçta üzerine hiçbir şifrenin kaydedilmediği elektronik kontrol ünitesi ve şifre kontrol ünitesinin aynı anda bulunması demektir. Örneğin, her iki kontrol ünitesinin de değiştirilmesini gerektiren bir işlemden sonra olabilir. Bu durumda, kontak anahtarı MAR konumuna çevrildiğinde şifre sistemi uyarı lambası, o Şifre sistemi uyarı lambası 0.7 saniye sure ile yanar ve yaklaşık 2 saniye sonra tekrar yanıp sönmeye başlarsa tüm bağlantılar doğru olarak yapılmış ve çalışır durumdadır, araç korunmuyordur ve üniversal şifre aktiftir. o Şifre sistemi uyarı lambası 1 kodunda yanıp sönüyorsa (1 kez yanıp sönme, durma, 1 kez yanıp sönme, vb), seri hat bağlı değildir veya iki kontrol ünitesi arasında bilgi alış verişi yapılamıyordur. o Şifre sistemi uyarı lambası 2 kodunda yanıp sönüyorsa (2 kez yanıp sönme, durma, 2 kez yanıp sönme,vb), alıcı yada verici arızalıdır, verici yoktur veya elektronik enjeksiyon kontrol ünitesi yanlış bir şifre almıştır gibi durumlardan biri söz konusudur. Şifre kontrol ünitesi programlanmamış ve anahtar MAR konumunda: Şifre kontrol ünitesinin programlanmadığı ve elektronik enjeksiyon kontrol ünitesinin programlandığı bir araçta, kontak anahtarı MAR konumuna çevrildiğinde, ŞİFRE sistemi uyarı lambası Şekil 3.6’da görüldüğü gibi sürekli olarak yanarsa, aşağıdaki durumlardan biri söz konusudur: o Alıcı arızalıdır. o Verici arızalıdır. o Verici yoktur. Diğer Test Cihazları ile Arıza Testleri Benzin motorlu araçlarda, şifre sisteminin kendine ait test soketi yoktur. Sistem, enjeksiyon ve ateşleme kontrol ünitesinin test soketini kullanır. Dizel motorlu araçlarda ise özel bir test soketi mevcuttur. Her iki durumda da, bu cihazların kullanılması ile aşağıdakilerin tetkik edilmesi mümkündür: o Parametre kontrolü o Arıza kontrolü o Acil çalışma prosedürü o Test cihazı kullanarak acil çalıştırma o Gaz pedalı vasıtası ile acil çalıştırma (sadece benzinli araçlar için) Şifre Sistemi Elemanlarının Değiştirilmesi ile İlgili Uyarılar Şifre sistemi, birbirlerine bağlı olan çeşitli elemanlardan meydana gelmektedir. Bu elemanlardan herhangi birisi üzerinde çalışırken veya elemanları değiştirirken dikkatli olunması gerekir. Motor kontrol ünitesinin değiştirilmesi: Araçların motor kontrol ünitelerinin uygun şekilde çalışıp çalışmadıklarının kontrol edilmesi için birbirleriyle değiştirilmeleri kesinlikle yasaktır. Test esnasında, motor kontrol ünitesi değiştirilmeden önce, test edilen elemanın gerçekten arızalı olduğundan emin olunuz. Yeni motor kontrol ünitesi temin edildiğinde, kayıtlı olan esas şifre ünitenin diğer araçlar üzerinde kullanılamaz hale gelmesine sebep olur. Şifre kontrol ünitesinin değiştirilmesi: Şifre kontrol ünitesinin değiştirilmesi, elektronik anahtarların "programlanmamış sistemde anahtarların kaydedilmesi" prosedürüne uygun olarak yeniden programlanmasını gerektirir. Kilit fişeği ve yeni anahtarların değiştirilmesi: Eğer kontak ünitesi kilit fişeğinin değiştirilmesi gerekiyor ise vericiyi eski esas anahtardan sökünüz ve yeni anahtara monte ediniz. Daha sonra "programlanmış şifre kontrol ünitesi ve enjeksiyon kontrol ünitesine anahtarların kaydedilmesi" prosedürünü uygulayınız. Esas anahtarın değiştirilmesi: Eğer esas anahtar mevcut değil ise aracı çalıştırmak için kullanılacak yeni anahtarların kaydedilebilmesi mümkün değildir. Eğer esas anahtar kayıp ise veya verici arızalı/kayıp ise aşağıda belirtilen elemanların değiştirilmesi gereklidir: Kilit fişeği ve yeni anahtarlar (şifre kartı da dahil olmak üzere). Şifre kontrol ünitesi. Elektronik enjeksiyon kontrol ünitesi. Esas anahtarın kullanılması gereken ilk durumda (kontak ünitesi kilit fişeğinin arızalanması gibi durumlarda) parçalar değiştirilir. Vericinin değiştirilmesi: Anahtar üzerindeki vericiler kesinlikle kurcalanmamalı, yenilenmemeli veya bir başka anahtarın vericisi ile değiştirilmemelidir (sadece esas anahtar ve kilit fişeği ile yeni anahtarların temini durumu hariç). Araç ile birlikte verilen anahtarlara yeni bir anahtarın ilave edilmesi: Mevcut anahtarlara yeni anahtar ilavesi, araç ile verilen tüm anahtarlar için yeniden kayıt işlemi yapılmasını gerektirir. Çünkü bu işlem esnasında kullanılmayan anahtarların şifreleri hafızadan silinir. Vericinin Değiştirilmesi Uzaktan kumandalı anahtar üzerinde bulunan vericinin değiştirilmesi için aşağıdaki işlemler uygulanır. Verici çok küçük bir eleman olduğundan kırılmaması veya kaybolmaması için azami dikkat ediniz. Buna göre aşağıdaki işlemler yapılır. Anahtar üzerindeki aralığa küçük bir tornavida yerleştirerek levye gibi kullanılır. Esas anahtarın içi açılır. Anahtar iki parçadan oluştuğu için dikkat edilmelidir. Eski esas anahtar üzerindeki yuvadan vericiyi çıkartmak için küçük bir tornavida veya sivri uçlu bir takım kullanılmalıdır. Eski esas anahtarın vericisi, yeni esas anahtar üzerindeki yuvaya yerleştirilir. Yeni esas anahtarın her iki yarısı üzerine hafif bir basınç uygulayarak, anahtar kapatılır. Yukarıda açıklanan işlemleri tamamladıktan sonra, yeni anahtar seti için kayıt işlemi yapılır. Eğer kontak ünitesi kilit fişeği, esas anahtarın saklandığı yerden uzak bir yerde hasar görürse aşağıda açıklanan acil çalıştırma prosedürü uygulanmalıdır: Hasarlı kontak ünitesi kilit fişeği değiştirilir. Vericisiz yeni bir esas anahtar (2) kilit fişeğine yerleştirilir. Eski anahtar (1), kilit fişeğine yerleştirilmiş olan vericisiz yeni esas anahtar ile temas haline getirilir. Motoru çalıştırmak için; anahtar çevrilir ve anahtarların tutamakları temas halinde tutulur. Eski esas anahtarın vericisi mümkün olan en kısa zamanda yeni esas anahtar üzerindeki yuvaya takılmalıdır.