Genel Araştırma

Son yıllarda birçok sanayileşmiş ülke, alkollü sürücülerin yol açtığı çarpışmaların sayısını azaltmada başarılı olmuştur (bkz. Kutu 1.5). Bu deneyimlere dayanan bilgi birikimi, alkolün karayolunda meydana gelen çarpışmalarda önemli bir risk etmeni olduğu düşük ve orta gelirli ülkelerde, önleme programlarına rehberlik etmek amacıyla kullanılabilir. Ancak, günümüzde düşük ve orta gelirli ülkelerin karayollarında başka sorunlarla da karşı karşıya olduklarını unutmamak gerekmektedir. Bu ise, çıkarılacak derslerin bir ülkeye doğrudan doğruya aktarılamayacağı, faklı yerlere uygun çözümler üretmek için uyarlanması gerektiği anlamına gelmektedir. Alkollüyken araç kullanımından kaynaklanan karayolu çarpışmaları birçok ülkede karayolunda meydana gelen yaralanma profilinin bir boyutudur ve alkol tüketimi, yol kullanıcı davranışlarının ele alınması çok zor olan bir öğesini oluşturmaktadır. Alkolün karayolundaki çarpışmaları arttıran olumsuz etkisinin dışında bir karayolu mağdurunun vücudunda alkol bulunması, yaralanma sonrası tanı koyma, hasta yönlendirme ve tedavi aşamalarını da büyük oranda etkilemektedir. Bu sorunla mücadele etmek isteyen ülkelerin, alkollüyken araç kullanımından kaynaklanan çarpışmaların büyük oranda azaltıldığı diğer ülkelerin deneyimlerini gözden geçirmeleri gerekmektedir. Bu ülkelerin başarısı genelde altı temel kaide üzerine kuruludur: Araç kullanımı için yasal olmayan KAK düzeyi ve yaptırımlara net bir şekilde açıklık getiren yasa; “Başarılı uygulama” örneklerinin uygulanması; Güçlü ve iyi tanıtılan denetim kampanyaları; Alkollüyken araç kullanmaya ilişkin tutumları değiştirmek için halka yönelik eğitim; Yasayı ihlal edenler için sıkı ve çabuk uygulanan cezalar. Halk, alkollüyken araç kullanmanın neden tehlikeli ve aynı zamanda neden anti-sosyal olduğunu bilmeli, her zaman yasaların uygulandığından haberdar olmalı, yasaları çiğnemeleri durumunda yüksek bir yakalanma riski algılamalı ve ağır bir bedel ödeyeceklerini bilmelidir. Bütün ülkeler, alkollüyken araç kullanımının rol oynadığı çarpışmalar sorununun görece az kabul edildiği, örneğin motorlu taşıt sayısının düşük olduğu yerlerde bile, durumu sürekli izleme konusunda tedbirli davranarak, sorunu büyümeden önleyecek şekilde süreci yönetmelidir. Sorunun büyüklüğü genellikle net olarak bilinmese de, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde olmak üzere, alkollüyken araç kullanımı birçok ülke için büyük bir karayolu güvenliği sorunudur. Oldukça düşük miktarlarda bile alkol, görme ve motor beceriler dâhil olmak üzere, güvenli karayolu kullanımı için gerekli birçok vücut işlevinde bozulmalara neden olmaktadır. Alkol kullanımı, sürücüler, biniciler ve yayalar dâhil olmak üzere, bütün yol kullanıcı gruplarının bir çarpışmaya karışma ihtimallerini arttırmaktadır. Araştırmalar, alkollüyken araç kullanımının rol oynadığı çarpışmaların bazı karakteristik özellikleri olduğunu ancak bunların bölgeler arasında büyük oranda farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. Hem Avustralya hem de Fransa deneyimleri, etkili müdahaleleri uygulamak için ortaklaşa harcanan çabaların alkollüyken araç kullanımından kaynaklanan çarpışmalar sonucu meydana gelen mağduriyeti azaltmada büyük bir etkisi olduğunu göstermektedir. Alkollüyken araç kullanımını azaltmak için alınan bazı önlemler sistematik olarak değerlendirilmiş ve aşağıda özetlenen bu önlemlerin alkollüyken araç kullanma oranlarının azaltılmasında olumlu bir etkiye sahip oldukları kanıtlanmıştır.